غذا، محيط و اختلالات هورموني


 

نويسنده:دکتر رضا اماني- نازلي عزبدفتري




 
امروزه اختلالات هورمون هاي جنسي (PCOS) مشکل بسياري از زنان و مردان سراسر دنيا و موضوع بحث بسياري از پژوهشگران مي باشد که از پيامدهاي مهم آن عقيمي و ناباروي است. برخي هورمون هاي غذايي و آلاينده هاي شيميايي محيطي از عوامل ايجاد اين اختلالات هورموني، به ويژه هورمون هاي جنسي مي باشند.
تغذيه وچاقي: چاقي و به ويژه چاقي شکمي، عامل بسياري از بيماري ها و اختلالات هورموني است.درمان چاقي و ديابت با رژيم غذايي، ورزش يا داروهاي مولد انسولين باعث بهبود عملکرد غدد تناسلي و سيکل پريودي طبيعي شده و منجر به از سرگيري تخمک گذاري در طي چند هفته مي شود.

برخي از مواد موثر براختلال هورمون هاي جنسي:
 

نعناع: تحقيقات نشان دادند که نوشيدن چاي نعناع مي تواند باعث کاهش سطح آندروژن در زنان مبتلا به PCOS شود.
آنتي اکسيدان ها (ويتامين C، ويتامين E و ويتامين A): راديکال هاي آزاد به عنوان محصول استرس اکسيد اتيو، نقش مهمي درايجاد ناباروي درزنان مبتلا به PCOS دارند، بنابراين جهت تقويت سيستم آنتي اکسيداني بدن، مصرف آنتي اکسيدان هاي طبيعي مانند ويتامين E و C و بتاکاروتن (ويتامين A) توصيه شده است.

هورمون هاي جنسي استروئيدي موجود در غذاها:
 

مواجهه با اين مواد نه تنها از طريق کشاورزي و صنعت، بلکه از طريق تغذيه و استفاده از اين ترکيبات در محصولات غذايي و بسته بندي آنها مي تواند صورت گيرد (از جمله از طريق باقيمانده آفت کش ها در ميوه ها و سبزي ها و بسته بندي هاي پلاستيکي مواد غذايي). برخي مواد غذايي نيز به طور طبيعي حاوي اين هورمون ها هستند، مانند هورمون هاي استروئيدي طبيعي تستوسترون (هورمون مردانه)، استروژن و پروژسترون (هورمون هاي زنانه) در منابع حيواني و در بافت گوشت قرمز، مرغ و طيور و ماهي. شير و فرآورده هاي لبني، گياهان و مخمر نيز به طور طبيعي حاوي اين هورمون ها مي باشند.
آلاينده هاي شيميايي محيطي و ناباروري: برخي آلاينده هاي محيطي نيز اثرات نامطلوبي بر سيستم توليد مثل انسان دارند. مصرف آب و مواد غذايي آلوده به اين مواد شيميايي و سمي با فعاليت شبه هورموني منجر به عوارض مختلف از قبيل ناباروري، تمايز جنسي غير طبيعي و سرطان مي شود که گاه غير قابل جبران است.
فتالات ها: دي اتيل هگزيل فتالات (DEHP) يک ماده سمي و سرطانزا براي سيستم تناسلي حيوانات بوده و به طور بالقوه براي انسان مضر است (به علت استفاده از مواد پلاستيکي در طب و بسته بندي مواد غذايي و نفوذ اين ماده در محصولات). فتالات ها منجر به ايجاد سيکل بدون تخمک گذاري و در نهايت PCOS مي شوند.
PCB ها: اين مواد به طور طبيعي وجود ندارند، بلکه حاصل فعاليت هاي صنتعي هستند و در مقادير اندک وارد محيط مي شوند. PCB ها در دوران جنيني و نوزادي باعث نارسايي سيستم تناسلي و در نهايت ناباروري در بزرگسالي مي شوند.
دي اکسين: اين ماده از محصولات تجاري نبوده، بلکه از موا زائد حاصل از توليدات شيميايي مانند صنعت توليد کاغذ و خمير کاغذ مي باشد. مواجهه با اين ماده بيشتر از طريق رژيم غذايي است و به علت محلوليت در چربي، محصولات لبني منبع اصلي آلودگي با دي اکسين هستند ويژگي اصلي دي اکسين، مانند PCB، فعاليت ضد استروژني آن است.
منبع:نشريه دنياي تغذيه - ش100